مهر و مدارا و تكريم شخصيت انسان ها در جلوه هاي گفتاري امام حسن مجتبی(ع)

مهر و مدارا و تكريم شخصيت انسان ها 

در جلوه هاي گفتاري امام حسن مجتبی(ع)  

#شفیعی_مطهر

امام مجتبي(ع) در رهنمودهاي روشنگر خود براي امروز نيز ما را به رسميت شناختن حقوق انسان ها و شهروندان جامعه فرامي خواند:

« اعرف الناس بحقوق اخوانه وأشدهم قضاء لها، اعظمهم عند الله شأنا، ومن تواضع في الدنيا لاخوانه فهو عند الله من الصديقين ومن شيعة علي بن ابي طالب »
.
والاترين مقام نزد خداوند، از آن کسي است که بيشتر از همه به حقوق مردم آشنا باشد و در اداي آن حقوق، بيشتر از همه کوشا باشد . و کسي که در برابر برادران ديني خود تواضع کند، خداوند او را از صديقين و شيعيان اميرالمومنين عليه السلام قرار مي دهد .
(حیا امام حسن بن علی ، ج 1 ، ص 319) 

ايشان در باره لزوم دوست داشتن مردم و ترجيح حقوق جمعي جامعه برحقوق فردي مي فرمايند:

« رأيت أمي فاطمة عليها السلام قامت في محرابها ليلة جمعتها فلم تزل راکعة ساجدة حتي اتضح عمود الصبح، وسمعتها تدعو للمؤمنين والمؤمنات وتسميهم وتکثر الدعاء لهم ولا تدعو لنفسها بشيء، فقلت لها يا أماه لم لا تدعين لنفسک کما تدعين لغيرک، فقالت : يا بني الجار ثم الدار »
.
مادرم فاطمه ( س ) را ديدم که شب جمعه تا صبح مشغول عبادت و رکوع و سجود بود و شنيدم که براي مؤمنين دعا مي کرد و اسامي آنان را ذکر مي نمود و براي آنان بسيار دعامي کرد ، ولي براي خودش دعا نکرد. پس به او عرض کردم : مادر چرا همان طور که براي ديگران دعا کردي براي خودت دعا نکردي؟ فرمودند : پسرم، اول همسايه را مقدم دارو سپس خود و اهل خانه را .

(بحارالانوار، ج 43 ، ص 81)

ايشان، مداراكردن با مردم را نيمي از عقل مي دانند:

يَا ابْنَ آدْم! عَفِّ عَنِ مَحارِمِ اللّهِ تَكُنْ عابِداً، وَ ارْضِ بِما قَسَّمَ اللّهُ سُبْحانَهُ لَكَ تَكُنْ غَنِيّاً، وَ أحْسِنْ جَوارَ مَنْ جاوَرَكَ تَكُنْ مُسْلِماً، وَ صاحِبِ النّاسَ بِمِثْلِ ما تُحبُّ أنْ يُصاحِبُوكَ بِهِ تَكُنْ عَدْلاً.

امام حسن مجتبي (ع) فرمود: 

 اى فرزند آدم! نسبت به محرّمات الهى عفيف و پاكدامن باش تا عابد و بنده خدا باشى. راضى باش بر آنچه كه خداوند سبحان برايت تقسيم و مقدّر نموده است، تا هميشه غنى و بى نياز باشى. نسبت به همسايگان، دوستان و همنشينان خود نيكى و احسان کن تا مسلمان محسوب شوى. با افراد (مختلف) آن چنان بر خورد كن كه انتظار دارى ديگران همان گونه با تو بر خورد نمايند. 

قالَ(ع): إذا لَقى أحَدُكُمْ أخاهُ فَلْيُقَبِّلْ مَوْضِعَ النُّورِ مِنْ جَبْهَتِهِ.

فرمود: وقتى انسان برادر مؤمن ـ و دوست ـ خود را ملاقات نمود، بايد پيشانى و سجده گاه او را ببوسد. 

امام ، سياست را اين گونه تعريف مي كنند:

قالَ(عليه السلام):السِّياسَةُ أنْ تَرْعى حُقُوقَ اللّهِ، وَحُقُوقَ الاْحْياءِ، وَحُقُوقَ الاْمْواتِ.

فرمود: ـ مفهوم و معناى ـ سياست آن است كه حقوق خداوند و حقوق موجودات زنده و حقوق مردگان را رعايت كنى. 

امام دوم (ع) ، همه انسان ها را داراي كرامت و شخصيت مي دانند و نظر و راي مشورتي همه را در اداره امور خودشان محترم مي شمارند:

ـ قالَ(ع): ما تَشاوَرَ قَوْمٌ إلاّ هُدُوا إلى رُشْدِهِمْ.

فرمود: هيچ گروهى در كارهاى ـ اجتماعى، سياسى، اقتصادى، فرهنگى و ... ـ با يكديگر مشورت نكرده اند مگر آن كه به رشد فكرى و عملى و... رسيده اند. 

وَسُئِلَ عَنِ الْمُرُوَّةِ؟ فَقالَ(ع): شُحُّ الرَّجُلِ عَلى دينِهِ، وَإصْلاحُهُ مالَهُ، وَقِيامُهُ بِالْحُقُوقِ.

از حضرت (ع) پيرامون مُروّت و جوانمردى سؤال شد، فرمود: 

جوانمرد كسى است كه در نگه دارى دين و عمل به آن تلاش كند، در اصلاح اموال و ثروت خود همّت گمارد، و در رعايت حقوق طبقات مختلف پا بر جا باشد.

قالَ(ع): مَنِ اسْتَخَفَّ بِإخوانِهِ فَسَدَتْ مُرُوَّتُهُ.

فرمود: كسى كه دوستان و برادرانش را سبك شمارد و نسبت به آن ها بى اعتناء باشد، مروّت و جوانمرديش فاسد گشته است. 

قالَ(ع): لَقَضاءُ حاجَةِ أخ لى فِى اللّهِ أحَبُّ مِنْ إعْتِكافِ شَهْر.

فرمود: هر آينه برآوردن حاجت و رفع مشكل دوست و برادرم، از يك ماه اعتكاف، در مسجد ـ و عبادت مستحبّى، نزد من ـ بهتر و محبوب تر است. 

قالَ(ع): أكْيَسُ الْكَيِّسِ التُّقى، وَ أحْمَقُ الْحُمْقِ الْفُجُورَ، الْكَريمُ هُوَ التَّبَرُّعُ قَبْلَ السُّؤالِ.

فرمود: زيرك ترين و هوشيارترين افراد، شخص باتقوا و پرهيزكار مى باشد; أحمق و نادان ترين افراد، كسى است كه تبه كار و اهل معصيت باشد; گرامى ترين و باشخصيّت ترين افراد، آن كسى است كه به نيازمندان پيش از اظهار نيازشان، كمك نمايد.